Afgelopen vrijdag ondertekenden zes Amsterdamse partijen (D66, PvdA, GroenLinks, SP, ChristenUnie en BIJ1) in een vol Pakhuis De Zwijger het manifest Kansengelijkheid in het Basis- en Middelbaar Onderwijs. Mourad Taimounti, de lijsttrekker van DENK Amsterdam liet weten het manifest op alle punten te onderschrijven, maar uit principe geen akkoorden voor de verkiezingen te ondertekenen. De VVD, FvD en het CDA waren afwezig en steunen het manifest (nog) niet.
Het manifest komt voort uit werkzaamheden van het platform Wit aan Zet, een initiatief dat Sunny Bergman, Jerry Afriyie (Stichting Nederland Wordt Beter) en Pakhuis De Zwijger een jaar geleden namen.
Wit aan Zet roept politici en scholen op om kansenongelijkheid in het onderwijs aan te pakken. Teveel leerlingen in Nederland krijgen structureel niet de kwaliteit onderwijs waar zij recht op hebben. De onderwijskansen zijn te vaak afhankelijk van etniciteit en sociaaleconomische factoren. Leerlingen met een migranten achtergrond of uit een lagere klasse krijgen stelselmatig te maken met lage verwachtingspatronen en onderadvisering. Ook het onderwijsmateriaal kent blinde vlekken en is vaak te euro-centristisch. Welke repliek en actie is nodig om kansenongelijkheid in het onderwijs tegen te gaan?
Een jaar Wit aan Zet
Afgelopen vrijdag werd het eenjarige bestaan van het platform Wit aan Zet gevierd tijdens een bijeenkomst waarop onder andere verschillende initiatieven werden gepresenteerd om kansenongelijkheid in het onderwijs tegen te gaan en politici van zeven verschillende partijen met elkaar in debat gingen.
Aan het slot van de bijeenkomst ondertekenden Marjolein Moorman (fractievoorzitter PvdA Amsterdam), Rutger Groot Wassink (fractievoorzitter GroenLinks Amsterdam), Simone Kukenheim (D66 wethouder gemeenste Amsterdam), Erik Flentge (gemeenteraadslid SP Amsterdam), Don Ceder (lijsttrekker CU Amsterdam) en Sylvana Simons (lijsttrekker BIJ1 Amsterdam) onderstaand manifest dat Jerry Afriyie en Sunny Bergman samen met anderen schreven na diverse bijeenkomsten en vele gesprekken met mensen uit het onderwijs.
Mourad Taimounti, de lijsttrekker van DENK liet weten dat praktisch alle punten uit het manifest ook in het verkiezingsprogramma van zijn partij staan, maar dat zijn partij niet gelooft dat gezamenlijke verklaringen voor de verkiezingen ook leiden tot ander beleid na de verkiezingen.
Hierop beloofde Jerry Afriyie dat Wit aan Zet de partijen die het manifest ondertekenen ook kritisch te blijven volgen na de verkiezingen. Hieronder de tekst van het manifest.
Manifest – Kansengelijkheid in het Basis- en Middelbaar Onderwijs
Onderwijs is bedoeld om alle kinderen in Nederland de middelen te bieden om verder te komen in de maatschappij, maar ons huidige onderwijssysteem werkt ongelijkheid in de hand.
Onderzoeken wijzen al decennialang uit dat inkomsten en afkomst bepalend zijn voor schoolsucces, studieloopbaan en de latere carrière van scholieren. Leerlingen met een niet-westerse migratie-achtergrond en leerlingen uit een kwetsbaar sociaal-economisch milieu hebben structureel te maken met onder andere onderwijsdiscriminatie, lage verwachtingspatronen van leraren, onderadvisering, stagediscriminatie en kwalitatief slechter onderwijs.
Onderwijsdiscriminatie neemt verschillende vormen aan en ondermijnt het universele recht op gelijkwaardig en goed onderwijs. Lage verwachtingspatronen van leraren zorgen ervoor dat leerlingen met een niet-westerse migratie-achtergrond of uit een lagere sociaal-economische klasse minder uitdagend onderwijs krijgen dan hun klasgenoten. Zo krijgen deze leerlingen een lager zelfbeeld en zullen ze uiteindelijk minder goed presteren. Op deze wijze werkt het Nederlandse onderwijssysteem ongelijkheid in de hand.
In Amsterdam is ook onderwijssegregatie een probleem. Amsterdamse kinderen groeien naast elkaar op, in plaats van met elkaar. Het bestaan van witte en zwarte scholen ontneemt leerlingen de kans met elkaar te ontdekken wat het is om te leven in een multiculturele stad. Daarnaast zorgt culturele diversiteit in het lerarenteam voor betere resultaten in elke klas, meer of minder gemengd.
De ongelijkheid in het onderwijs tast de rechtsgelijkheid aan. Hier moet nu een einde aan komen. Hoewel er al decennialang over wordt gepraat, is er te weinig verandering teweeggebracht om structurele kansenongelijkheid in het onderwijs te laten verdwijnen. Daarom roepen wij politici en schoolbesturen op om kansenongelijkheid in het onderwijs te erkennen als probleem en te beginnen het probleem gezamenlijk op te lossen.
Voorstellen die noodzakelijk zijn om kansenongelijkheid in het onderwijs aan te pakken zijn:
Beloon diversiteit, bestraf moedwillige segregatie
- Start onderzoek naar beleid om segregatie in het onderwijs te voorkomen. Verander beleid dat segregatie in de hand werkt. Het lange termijn-doel is dat basis- en middelbare scholen een afspiegeling worden van de stad, en dat alle leerlingen naar school kunnen op overbrugbare afstand van hun huis.
- Beloon scholen met etnische diversiteit in hun personeelssamenstelling: diversiteit in de lerarenteams, maar ook in raden van advies, raden van toezicht en schoolbesturen. Stel bijvoorbeeld extra subsidies beschikbaar voor deze scholen.
- Stimuleer brede schoolgemeenschappen en ondersteun de initiatieven om nieuwe schoolgemeenschappen op te zetten. Deze scholen bieden leerlingen die door de kansenongelijkheid in het basisonderwijs op een te laag niveau terecht zijn gekomen de mogelijkheid door te stromen naar een hoger niveau.
- Controleer waarom scholen vmbo-afdelingen afstoten. Als het is om het label ‘zwarte school’ te vermijden, worden zij publiekelijk ter verantwoording geroepen.
- Controleer of leerlingen worden geselecteerd in plaats van geloot voor basis- of middelbaar onderwijs. Vermaan scholen publiekelijk als zij selectie aan de poort maken.
Creëer mogelijkheden om te leren over kansenongelijkheid
- Investeer in trainingen voor docenten over historisch besef van het koloniaal- en migratieverleden van Nederlanders. Investeer daarnaast in trainingen om docenten bewust te maken van hun (onbewuste) vooroordelen, houding en verwachtingspatronen.
- Investeer in kennisdeling. Scholen die werk maken van écht gelijke kansen delen hun lessen met andere scholen, middelen om kennisdeling mogelijk te maken worden gefaciliteerd en voorbeeldscholen genieten positieve aandacht.
Dring kansenongelijkheid terug
- Dring onderadvisering op de basisschool terug. Meervoudige eindadviezen (bijvoorbeeld vmbo-t/havo) worden de norm. Ouders worden geïnformeerd over de mogelijkheid een second opinion te krijgen.
- Garandeer zonder aanvullende eisen dat onderwijs gestapeld kan worden en dat een middelbare schooldiploma toegang geeft tot vervolgonderwijs. Onderwijsinstellingen maken hierover gezamenlijke afspraken. Bestraf selectie aan de poort bij beroeps- en wetenschappelijk onderwijs.
- Beboet bedrijven die discrimineren in hun selectie voor stagiairs en sluit ze uit voor overheidsopdrachten en subsidies.
- Investeer in extra ondersteuning voor kinderen die minder welvarende ouders hebben. Maak budget vrij voor gratis huiswerkbegeleiding, bijlessen, coaching en andere ondersteuning voor deze leerlingen naast het reguliere onderwijs.
- Maak voorschool gratis voor iedereen.
Maak lesmateriaal representatief en inclusief
- Stimuleer gebruik van lesmateriaal dat vrij is van schadelijke stereotyperingen en eurocentrisme.
- Creëer ruimere mogelijkheden voor scholen om de Nederlandse taal goed te leren. Geef ook ruim baan voor de mogelijkheden om thuistalen als schoolvak op te nemen. Investeer in internationalisering en meertaligheid van het onderwijs.