Het stemgedrag van Nederlanders met een migratieachtergrond wordt geregeld geproblematiseerd. Ze zouden alleen op mensen met dezelfde migratieachtergrond stemmen. In hoeverre klopt dit? En hoe zit het met het stemgedrag van Nederlanders zonder migratieachtergrond?
Het onlangs gepubliceerde onderzoek naar stemgedrag tijdens de laatste gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam biedt inzicht. Het onderzoek is uitgevoerd door het Instituut voor Migratie en Etnische Studies (IMES) van de Universiteit van Amsterdam en Bureau Onderzoek Informatie en Statistiek (OIS) van de gemeente Amsterdam.
Onderstaande tabel (tabel 10 uit het rapport) toont aan dat in alle groepen voorkeurstemmen zijn uitgebracht op kandidaten met eenzelfde achtergrond. De dik gedrukte percentages geven aan hoeveel respondenten met een bepaalde herkomst hebben gestemd op een kandidaat met diezelfde herkomst.
Turkse Amsterdammers
Van de Turkse Amsterdammers stemde 62 procent op een kandidaat met een Turkse herkomst. Dit is volgens de onderzoekers vergelijkbaar met de gemeenteraadsverkiezingen in 2014, toen 63 procent voor een Turkse kandidaat stemde (destijds ging een deel van de stemmen naar de Multicultureel Plus partij.
DENK had tijdens de afgelopen verkiezingen vijf Turkse kandidaten op de lijst staan en 74 procent van de Turkse Amsterdammers heeft op deze partij gestemd. 19 procent van de Turkse Amsterdammers heeft gestemd voor een kandidaat met een Marokkaanse herkomst terwijl dit in 2014 nog maar 1 procent was. Dit wordt voor een belangrijk deel verklaard door de stemmen op de lijsttrekker van DENK, Mourad Taimounti, wiens ouders uit Marokko komen.
Marokkaanse Amsterdammers
Van de Marokkaanse Amsterdammers heeft 55 procent gestemd op een kandidaat met dezelfde herkomst. Dit is bijna een verdubbeling in vergelijking met 2014 toen 28 procent van de Marokkaanse Amsterdammers op een kandidaat met een Marokkaanse herkomst stemde. Ook dit verschil wordt voor groot deel verklaard door het feit dat de lijstrekker van DENK een Marokkaanse achtergrond heeft.
Surinaamse Amsterdammers
Onder de Surinaamse Amsterdammers stemde 43 procent op een kandidaat met een Surinaamse herkomst. Dat is fors meer dan in 2014 toen 18 procent van de respondenten op een kandidaat met een Surinaamse herkomst (Kranendonk et al. 2014) stemde. Dit verschil verklaren de onderzoekers voor groot deel verklaard door het feit dat de lijstrekker van twee populaire partijen onder deze groep, BIJ1 en de ChristenUnie, een Surinaamse achtergrond hebben.
Andere migratieachtergrond
Onder de respondenten met een andere migratieachtergrond waren de kandidaten met een overige of zonder migratieachtergrond het meest populair. Zij kregen 79 procent van de stemmen van deze groep. Onder de respondenten zonder migratieachtergrond stemde 89 procent op een kandidaat zonder, of overige, migratieachtergrond.
Zonder migratieachtergrond
In het onderzoek is niet specifiek gekeken naar het stemgedrag van Amsterdammers zonder migratieachtergrond. Hoeveel van hen stemden op een kandidaat met dezelfde achtergrond? Op grond van de gegevens durft onderzoeker Floris Vermeulen hier wel een uitspraak over te doen. Per mail laat hij weten:
Mijn inschatting is dat het percentage zeker ergens (net) boven de 80% zal liggen dat stemmers zonder migratieachtergrond op een kandidaat zonder migratieachtergrond hebben gestemd. Hoogste van alle groepen dus. Wat wel interessant is dat dit in 2014 (zie aangehecht rapport p. 32) met 97% extreem hoog was. Ik denk dat 2014 wel een uitzonderlijk jaar was omdat toen de grote partijen absoluut geen moeite hadden gedaan om mensen met migratieachtergrond (hoog) op de lijst te zetten. [Dit gold in het bijzonder voor GroenLinks, dat in 2014 één raadslid met een migratieachtergrond had en nu drie, red.] Bij deze verkiezingen was er met Bij1 en Denk erbij en aantal hogere geplaatste kandidaten met een migratieachtergrond meer te kiezen.